Thuốc kháng nấm dẫn chất Polyen

Đặc điểm:

+ Dược chất vừa thân nước vừa thân lipid nhưng kích thước phân tử lớn => khó qua màng => kém hấp thu.

– Cơ chế: (cả Ampho và Nys)

+ Amphotericin B- Ergosterol (trên màng TB) => thay đổi tính thấm màng với ion(đặc biệt là K+, Mg2+) => thoát ion => ly giải tế bào => tác dụng diệt nấm.
+ Diệt nấm/kìm nấm phụ thuộc số lượng nấm và nồng độ thuốc => kháng thuốc: khi giảm số lượng or thay đổi cấu trúc Ergosterol của màng.

– Đặc tính dược lý của Nystatin và Amphotericin B:

* Giống nhau:
– Ưu điểm: diệt nấm, phổ kháng nấm rộng, ít đề kháng.
– Nhược điểm:
+ Hấp thu kém hoặc không hấp thu (Nystatin) (do vừa thân nước và thân dầu, KTPT lớn), không vào dịch não tủy => không khả thi trong trường hợp viêm màng não do nấm
+ Đối kháng tác dụng với các Azol chống nấm( =>không dùng phối hợp: do các Azol ức chế Ergosterol còn các
polyen (amphotericin B) lại cần Ergosterol để gắn.
+ Tính chọn lọc kém (chọn lọc với tế bào nấm và tb của người) => độc tính cao. Tác dụng không mong muốn khi
truyền:
Tức thì: sốt, rét run, buồn nôn, nôn, tụt huyết áp,loạn nhịp.
Ngắn hạn (sau vài ngày): gây độc với thận
Dài hạn: ức chế tủy xương => thiếu máu
* Khác nhau về chỉ định
– Nystatin: dùng ngoài, tại chỗ => nấm Candida miệng, lưỡi, ruột,nấm móng, viêm âm đạo do nấm.
– Amphotericin B: truyền tĩnh mạch =>nhiễm nấm nội tạng,nhiễm nấm đe dọa tính mạng, nhiễm nấm ở BN suy giảm miễn dịch (là lựa chọn đầu tay).

* Thông tin thêm:

=> Nhược điểm của các thuốc này là độc tính và kém hấp thu. Vậy làm thế nào để khắc phục nhược điểm này? => dạng LYPOSOM của Amphotericin B. Hiện nay có 3 loại lyposom của AMB: thân nước, dễ hấp thu, giảm độc tính trên thận, giảm hạ K+ máu.
– AmBisom AMB: túi liposom có 2 lớp AMB gắn xen kẽ trên màng.
– Amphotec: AMB deoxycholat ổn định bằng cholesteryl sulfat tạo phức hợp
keo dạng đĩa.
– Ablecet: AMB gắn với 2 lớp lipid hình dài.

* Khuyến cáo:

+ Sử dụng /TH nhiễm nấm sâu, nấm nội tạng ở BN ko đáp ứng với AMB dạng bào chế quy ước/ có suy thận tiến triển(Ablecet)/ CCĐ với AMB do tổn thương thận (AmBisom)